Theo số liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009 người Dao ở Việt Nam có dân số 751.067 người, cư trú tại 61 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. Người Dao cư trú tập trung tại các tỉnh miền núi phia bắc. Ở Tuyên Quang, Người Dao có gần 100 ngàn người, chiếm 12,5% dân số toàn tỉnh và 12,1% tổng số người Dao tại Việt Nam.

Trang điểm, chuẩn bị lễ phục trong ngày cưới

     Ở Tuyên Quang, dân tộc Dao có 9 ngành gồm: Dao đỏ, Dao Tiền, Dao Coóc Mùn, Dao Quần Chẹt, Dao Ô Giang, Dao Coóc Ngáng, Dao Quần Trắng, Dao Thanh Y, Dao Quần Dài. Người Dao phân bố chủ yếu ở các huyện vùng cao: Lâm Bình, Na Hang, Chiêm Hóa, Hàm yên và vùng thượng huyện Yên Sơn. Phong tục tập quán, nghi lễ của dân tộc Dao là yếu tố quan trọng phản ánh trình độ phát triển tộc người và tạo nên bản sắc văn hóa, đóng góp quan trọng vào kho tàng chung của bản sắc văn hóa các dân tộc ở Tuyên Quang.

     Dân tộc Dao đỏ ở Tuyên Quang có một nền văn hóa rất phong phú và đậm đà bản sắc, phản ánh nhiều lĩnh vực của đời sống. Một trong những nghi lễ đặc sắc còn được lưu truyền cho đến ngày nay là lễ cưới của người Dao đỏ.

Chờ đón nhà trai

    Lễ cưới người Dao đỏ diễn ra chủ yếu ở nhà trai, còn nhà gái chỉ được tổ chức một bữa ăn vui vẻ đưa cô dâu về nhà chồng. Đám cưới thường được kéo dài hai hoặc ba ngày. Đêm vui nhất là đêm trước lễ cưới ở nhà trai. Các chàng trai và cô gái làm quen với nhau qua việc trổ tài hát Páo Dung…Và từ những cuộc hát Páo Dung này, nhiều đôi đã nên duyên vợ chồng.Nghi lễ đón dâu bắt đầu từ bên nhà trai với đoàn nhạc lễ của người Dao gồm kèn, trống, chiêng, chũm, chọe, thanh la sang nhà gái xin dâu. Trên đường đi qua các bản, người thổi kèn thổi các bài ca chào bản, chào mường.

Lễ rước dâu

    Trên đường đón dâu về, cô dâu phải trùm vải đỏ, người phù dâu phải che mặt cho cô dâu. Theo phong tục, không để mặt trời nhìn thấy mặt cô dâu bởi sợ mất vía, sẽ không gặp may trong đời sống sau này. Chú rể cũng không được nhìn mặt cô dâu cho đến khi thực hiện xong các nghi lễ tạ tổ tiên. Người Dao cho rằng làm như vậy mới tránh được rủi ro, vợ chồng mới được hạnh phúc trọn vẹn trăm năm.

Về nhà chồng

      Nét đặc biệt trong đám cưới của người Dao là trang phục của cô dâu với chiếc khăn đỏ lớn chùm đầu có đính nhiều nụ hoa được đan từ len đỏ, cài xen những lắc nhạc đồng. Mũ áo của cô dâu người Dao đỏ là một tác phẩm độc đáo của sắc màu, nó thể hiện sự tinh xảo trong từng đường thêu hoa văn thổ cẩm truyền thống…

      Đoàn rước dâu trở về với đoàn nhạc lễ thổi những bài ca mừng cưới. Đến nhà trai, đoàn rước dâu phải đợi giờ tốt, đợi thầy cúng làm lễ báo với tổ tiên thì mới được vào nhà. Thủ tục xong xuôi, cô dâu chú rể vào nhà quỳ lạy trước bàn thờ tổ tiên. Đôi vợ chồng được buộc dải khăn đỏ, tượng trưng cho sợi dây tơ hồng, nối kết hạnh phúc trăm năm bền chặt. Theo phong tục, mẹ chú rể đến mở khăn mặt cho cô dâu.

Nên duyên vợ chồng

     Đêm đó, các cô gái, chàng trai đôi bên được dịp trổ tài hát Páo Dung (hát dân ca của dân tộc Dao đỏ). Đám cưới người Dao được tổ chức hai ngày hai đêm. Khi đoàn đưa dâu nhà gái về, mỗi người được biếu một kg thịt lợn và một chai rượu.

     Một tháng sau ngày cưới, nhà trai (gồm ông bà mối, bố mẹ chú rể và cô dâu, chú rể) mang lễ vật gồm một con lợn, một đôi gà, vài lít rượu sang nhà gái làm lễ lại mặt. Nhà gái làm cơm cúng báo tổ tiên rồi bầy mâm rượu đón tiếp nhà trai. Hai bên gia đình cùng vui vầy trong không khí xum họp gia đình.

     Xã hội ngày càng phát triển, nhiều tục lệ của người Dao đỏ đã bị mai một theo thời gian nhưng những nghi lễ, nghi thức trong đám cướicổ truyền vẫn được người Dao đỏ lưu truyền để giáo dục cho con cháu đời sau bởi trong đó chứa đựng nhiều yếu tố về văn hóa và lịch sử của tộc người.

Theo doingoai.tuyenquang.gov.vn