Thầy cúng làm lễ giải hạn.
Lễ giải hạn của người Tày, Nùng được tổ chức vào mùa Xuân, nhất là dịp sau tết nguyên đán, khi vào thời điểm cỏ cây, hoa lá trong rừng đua nhau kheo sắc, các gia đình người Tày, Nùng lại tìm gặp thầy Then, thầy Pụt để xem ngày lành, sau đó tiến hành chuẩn bị lễ vật và đi đón các thầy Then, thầy Pụt đến nhà để làm lễ cúng giải hạn cho con cháu trong gia đình, nhằm xua đuổi cái xấu, cầu mong mội năm mới an lành, mùa màng bội thu.
Trong quan niệm của người Tày, thành phần quan trọng nhất trong lễ giải hạn chính là thầy Then, thầy Pụt, họ là người được cộng đồng tin tưởng, xem là người có khả năng nói chuyện, giao tiếp với thế giới tâm linh, những người đã khuất. Thông qua nhãn quan của các thầy Then, thầy Pụt thì thế giới tâm linh hiện lên thật rõ ràng, rành mạch bao gồm cõi trời, cõi đất, và cõi nhân gian.
Mâm lễ được đặt ở trong nhà, dưới bàn thờ tổ tiên là nơi diễn ra các hoạt động cúng bái của thầy với 3 hoặc 5 bát gạo. Bát gạo ở giữa đặt một quả trứng gà, cắm hương và nhiều hình nhân được cắt bằng giấy, cành hoa, cây...
Đồ vật để cúng tại lễ giải hạn của người Tày, Nùng.
Mâm khác để hành lễ, tức là lễ vật cho các quân binh nhà thầy Then, thầy Pụt đi lên thiên giới để xin lộc, xin thiên đình ban phúc và đề đạt nguyện vọng của gia chủ gồm: 3 con gà (tua cáy) 1 con vịt (tua pất) luộc chín, 1 miếng thịt lợn luộc (nựa mu), xôi (khẩu nẩng), bánh giầy “pẻng đéc”. Ngoài ra, cần 1 con gà sống (cáy mạ) và 1 cây chuối (pi đeng), 1 cây tre (mạy hóp), rượu mem lá, 3 ngôi nhà tầng, 1 chiếc thuyền hoa (pè) làm bằng cọng chuối...
Đồ vật để cúng.
Một mâm để cho thầy làm lễ (Bôm lệ) được đặt ở sảnh giữa trong nhà dưới bàn thờ tổ tiên, các hoạt động cúng bái của thầy được diễn ra tại đây. Theo quan niệm dân gian, thầy được mời về giải hạn là người có khả năng giao cảm với thế giới thần linh, những người đã khuất hoặc dự báo được những vận hạn của người khác. Trong lễ giải hạn thầy cúng mặc trang phục truyền thống, đầu đội mũ tam sơn bên cạnh có nhiều đồ đạc như sách chữ nho. Thầy Then cầm cây đàn Tính, còn thầy Pựt thì có chiếc quạt và xóc nhạc, thầy tào có cái chuông nhạc.
Khi những làn điệu Then cổ cất lên cùng tiếng xóc nhạc, đàn tính, lời Then tạo nên không gian nghi lễ huyền ảo mang đậm dấu ấn tổng hòa của thiên, địa, nhân.Trong lễ cúng giải hạn ngoài những lời Then, điệu hát thì thầy còn dùng thẻ gỗ để gieo quẻ, xin tài lộc cho gia đình.
Lễ cúng giải hạn của người Tày, Nùng là một nét tín ngưỡng văn hóa độc đáo.
Người Tày, Nùng làm lễ giải hạn nhằm cầu mong một cuộc sống an lành cho những người đang sống, những người đã khuất và cả thế giới tâm linh đều yên ổn. Họ cần một chỗ dựa tinh thần song không cuồng tín, khi gặp tai họa, ốm đau thì theo quan niệm chung của mọi người “Vô phúc vái tứ phương, ma cũng cầu, thuốc cũng chữa”.
Đồng bào Tày, Nùng tổ chức Lễ giải hạn đầu năm nhằm xua đuổi đi cái xấu, cầu mong năm mới an lành.
Lễ cúng giải hạn đầu năm của người Tày, Nùng vừa đặc sắc về hình thức lại vừa chứa đựng những giá trị văn hóa truyền thống cổ truyền. Hiện nay ở khắp các làng bản của người Tày ở xứ Tuyên lễ giải hạn đầu năm mới và nhiều bản sắc văn hóa đang được bảo tồn và phát huy, điều quan trọng nhất là nhờ có sự thay đổi về nhận thức của các cấp cũng như chính chủ thể của văn hóa ấy đã góp phần tạo nên sự trường tồn cho văn hóa của dân tộc.
Cho đến nay, nghi lễ này vẫn được các thế hệ người dân tộc Tày, Nùng ở Tuyên Quang luôn lưu giữ, bảo tồn, và phát huy những giá trị văn hóa này.
Theo http://doingoaituyenquang.gov.vn/