Đồng bào Dao Tiền ở Khau Tràng, xã Hồng Thái, huyện Na Hang (Tuyên Quang) vẫn giữ được nghệ thuật vẽ họa tiết trên vải bằng sáp ong.
Nghệ thuật vẽ trang trí bằng sáp ong là nét văn hóa độc đáo luôn được đồng bào Dao Tiền ở thôn Khâu Tràng, xã Hồng Thái (Na Hang) quan tâm gìn giữ. Người phụ nữ Dao Tiền phải trải qua rất nhiều công đoạn cầu kỳ để có thể tạo ra được hoa văn trên tấm vải.
Đồng bào Dao Tiền ở đây vẫn giữ được nghệ thuật vẽ họa tiết trên vải bằng sáp ong. Đầu tiên, vải phải được là phẳng để khi in sáp ong mới ngấm đều và đẹp, không bị loang. Xưa kia, khi chưa có các sản phẩm hiện đại hỗ trợ, đây là công đoạn vất vả nhất, người Dao Tiền dùng miếng đá phẳng mịn cả hai mặt đặt tấm vải trắng lên và dùng nanh lợn là thật nhẵn và láng bóng miếng vải.
Khi đun nóng sáp ong cần chú ý sao cho sáp ong không được đặc quá, cũng không được loãng quá, nếu không sẽ không vẽ được.
Tiếp đến là công đoạn đun sáp ong, nghe thì đơn giản, nhưng khi đun phải hết sức chú ý. Sáp ong được đun lên phải có độ loãng vừa phải, nếu loãng quá thì khi in hoa văn lên vải sẽ bị nhòe, còn đặc quá thì sáp không ăn vào vải. Sau khi có được dung dịch sáp ong vừa ý, người phụ nữ sẽ bắt đầu vẽ.
Dụng cụ để vẽ sáp ong gồm: Dụ pơi (một que tre nhỏ được vót nhọn đầu), vè (một que tre nhỏ gắn thanh sắt nhỏ tạo hình chữ, chùn thố (2 ống tre to và nhỏ) và phong tháo (một que tre nhỏ được gắn sắt ở đầu). Đầu tiên dùng vè để tạo hình tam giác trên tấm vải, sau đó dùng dụ pơi chấm phía trong tam giác; phong tháo dùng để tạo các đường viền của các hình tam giác nhọn và chùn thố dùng để chấm hình đồng tiền xu. Đây là bước sau cùng để hoàn chỉnh bộ hoa văn trước khi miếng vải được nhuộm chàm.
Những mô típ hoa văn trí trang trí trên vải của người Dao Tiền đều có ý nghĩa riêng.
Những họa tiết trang trí được người Dao Tiền sử dụng trên trang phục của mình thường chia làm 6 dạng mô típ: Chùn thốp (hoa văn hình đồng xu), Chùn Heng (hoa văn kẻ ngang), Chùn chủn (hoa văn các hình chữ nhật xếp chồng vào nhau), Sà Pjơi (hoa văn hình chữ nhật có vạch kẻ bên trong), Chùn chjao (hoa văn sóng nước màu trắng), Chùn Meng (hình sóng nước màu chàm). Hoa văn này được sử dụng để tạo hình trên váy, nó thể hiện niềm mong ước của dân tộc Dao Tiền về sự thịnh vượng, mong muốn cuộc sống no đủ, tốt đẹp hơn. Một số phụ nữ cho biết những hình tròn tượng trưng cho núi non.
Người Dao Tiền ở thôn Khâu Tràng, xã Hồng Thái (Na Hang) gìn giữ trang phục dân tộc.
Sau khi vẽ xong, chờ sáp ong khô rồi mới đem tấm vải đi nhuộm chàm nhiều lần (từ 4 đến 5 lần) để ra được màu chàm như ý. Sau đó, tấm vải sẽ được nhúng vào nước sôi khiến cho sáp ong tan ra và hiện lên các hoa văn trên nền chàm. Một mảnh vải nhuộm chàm, in sáp ong, người phụ nữ Dao cần khoảng 10 ngày cho tất cả các công đoạn. Những tấm vải in hoa văn sáp ong được phụ nữ Dao Tiền sử dụng để khâu váy. Chiếc váy màu chàm với các họa tiết hoa văn đã tôn lên vẻ đẹp duyên dáng, giản dị của phụ nữ Dao Tiền.
Theo http://doingoaituyenquang.gov.vn/