Cây cọ vốn gắn bó mật thiệt bao đời nay với đồng bào Tày Chiêm Hóa nói riêng và Tuyên Quang nói chung. Người Tày thường trồng cọ xung quanh nhà, trên đồi. Cây cọ ngoài che bóng mát, thì những thành phần của cây cọ đều được người dân sử dụng tối đa. Lá dùng để lợp nhà sàn, cành cọ làm chiếu mành, thân cọ già làm ván cho nhà sàn, búp non cây cọ có thể đan nón, nõi dùng để xào, nấu canh ngon. Khi cây cọ chặt đổ xuống mục không thể làm gì nữa thì người Tày dùng để khai thác nhộng cọ, món ăn vừa độc vừa lạ.
Theo anh Ma Văn Tuấn thôn An Phong, xã Tân Thịnh (Chiêm Hóa) lên vườn đồi cọ của gia đình để tìm nhộng cọ đãi khách. Anh bảo món này quý lắm nên nó được ví như đặc sản của người Tày. Cầm chiếc rìu bổ mạnh vào thân cây cọ đã mục, anh Tuấn phang thân cọ bổ ra làm đôi. Nhìn bên ngoài thân cọ có vẻ còn hơi cưng cứng, nhưng bên trong đã mục. Lấy con dao đầu nhọn chọc vào những kẽ cọ, anh Tuấn lôi ra những chú nhộng cọ béo mầm.
Người dân đang lấy những con nhộng cọ béo trong thân cây cọ
Có những con nhộng chín vàng đã cuốn kén, để chuẩn bị một chu trình nở ra con sâu cọ, gần giống như con bọ dừa nhưng nhỏ hơn. Nhộng cọ khai thác tốt nhất là lúc bánh tẻ, chưa già. Một cây cọ dài tầm 7 m, anh Tuấn khai thác được hơn 1kg nhộng cọ. Anh Tuấn bảo người Tày sau khi ngả cây cọ xuống, người ta dùng rìu chặt nham nhở vào thân cọ để sâu cọ dễ chui vào thâm làm tổ, đẻ ra nhộng cọ.
Sau khi nhộng cọ được thu hoạch, người Tày Chiêm Hóa thường rửa rạch, trước khi chế biến ngâm qua nước muối loãng tầm 10 phút. Bà Hoàng Thị Huệ vợ anh Tuấn khẳng định, có 3 cách chế biến nhộng cọ ngon nhất là rang qua nấu với măng chua, rán vàng hay nướng vàng chấm gia vị cũng được. Nhiều thực khách mới đầu nhìn thấy nhộng cọ thấy cảm giác sợ sợ, vì nhộng cọ to hơn cả con tằm, cứ nghoe nguổi liên tục. Nhưng khi rán vàng, chế biến nhộng cọ tỏa ra mùi thơm đặc trưng, khi ăn có cảm giác béo ngầy, ngọt.
Những chú nhộng cọ béo ngậy đầy dinh dưỡng
Hôm nay, nhà anh Ma Văn Tuấn có 2 người khách quý dưới Hà Nội lên chơi, món mà gia đãi khách là nhộng cọ nấu măng chua. Sau khi ăn thử 1 con, hai vị khách tỏ ra phấn chấn. Vì người không có biểu hiện ngứa ngáy dị ứng thực phẩm lạ gì cả, mà lần đầu tiên trong đời được ăn món vừa độc vừa lạ. Ông Lê Văn Thắng, vị khách ở An Dương, Tây Hồ (Hà Nội) sau khi thưởng thức cho rằng nhộng cọ thật sự là đặc sản của người Tày Chiêm Hóa. Món ăn không những ngon mà còn bổ dưỡng, gợi sự tò mò cho thực khách. Đúng là món này nhiều lúc có tiền cũng không mua được, đúng là đặc sản Xứ Tuyên. Tôi nghĩ nếu mà du khách biết nhiều hơn về món nhộng cọ này, chắc lên Tuyên Quang thì ai cố tìm mà thưởng thức.
Tuyên Quang vùng đất có nhiều món ngon nổi tiếng, nay quảng bá thêm món nhộng cọ để nhiều du khách biết tới. Ông Ma Văn Dũng xã Kim Bình (Chiêm Hóa) cho biết, nhộng cọ là món ăn truyền thống của đồng bào Tày. Ngày nay, thi thoảng đồng bào Tày thôn Bó Củng vẫn chiêu đãi khách quý khi đến thăm khu di tích. Một số du khách thấy ngon quá còn hỏi mua ít về làm qùa với giá rất cao. Việc nuôi trồng nhộng cọ khai thác để bán chắc chắn sẽ là một cách hay để quảng bá mạnh mẽ món độc và lạ này ra đông đảo công chúng, du khách.
Theo TQĐT