Ngoài kinh nghiệm của các bà, các mẹ chỉ bảo tại nhà, các bạn trẻ còn được theo học tại các lớp học, hướng dẫn
các em thực hiện thành thạo nghề dệt, rèn kỹ năng thêu và cho ra các sản phẩm thổ cẩm đẹp, chất lượng tốt.
Chị Chúc Thị Xuân, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Xuân Lập, huyện Lâm Bình cho biết: Trước đây, một bộ trang phục truyền thống của người phụ nữ Dao đỏ phải trải qua rất nhiều công đoạn. Từ việc nuôi tằm, dệt vải, nhuộm màu, thêu hoa văn, chạm bạc họa tiết yếm, vòng cổ... nhưng ngày nay, người Dao đỏ đã lược đi những công đoạn như nuôi tằm dệt, nhuộm vải bởi mọi thứ đều có thể mua. Chính vì thế, tinh hoa văn hóa trang phục người Dao đỏ giờ chỉ tập trung vào những họa tiết thêu trên váy, áo. Những họa tiết, hoa văn được thêu trên trang phục từ 4 màu cơ bản: Đỏ, xanh, trắng, vàng. Trong đó chủ yếu là màu đỏ, bởi theo quan niệm của người Dao đỏ, màu đỏ mang lại hạnh phúc, may mắn, đầy đủ trong cuộc sống.
Trang phụ của người Dao đỏ.
Dân tộc Dao Đỏ ở Tuyên Quang có 2 loại quần áo, kể cả nữ, kể cả nam. Một bộ trang phục thì mặc để đi lao động sản xuất, với màu chủ đạo là màu chàm, không thêu nhiều họa tiết hoa văn. Còn một bộ sặc sỡ nhiều màu sắc, nhiều hoa văn hơn mà mọi người hay thấy là trong các dịp lễ hội, lễ cưới hoặc là những ngày Tết Nguyên Đán, những công việc lớn như; Lễ cấp sắc cho các con dâu, con trai thì phải mặc đúng những bộ đó thì nó mới thể hiện đúng nghĩa đúng tâm của người Dao đỏ.
Nghề thêu dệt thổ cẩm đã gắn bó mật thiết với đời sống của đồng bào Dao đỏ tại Tuyên Quang từ xa xưa.
Điểm độc đáo trên trang phục của người Dao Đỏ đó là: Bộ váy áo của người phụ nữ Dao Đỏ có các hoa văn trang trí đều được thêu bằng tay, không theo mẫu có sẵn mà theo trí tưởng tượng của mỗi người thêu từ những hình ảnh quen thuộc, gần gũi trong đời sống như; hoa lá, cỏ cây, rừng núi, con vật... Do đó, hoa văn trang trí trên mỗi bộ trang phục đều rất độc đáo, không có bộ nào giống bộ nào. Mỗi bộ trang phục đều được thêu bằng tay rất kỳ công, tỷ mỷ, đòi hỏi sự kiên trì và khéo léo trong từng đường kim, mũi chỉ nhiều khi mất cả năm mới làm xong một bộ váy áo. Trước khi về nhà chồng, các cô gái Dao Đỏ thường ở nhà tập trung cho việc thêu thùa, khâu vá, hoàn thành bộ trang phục của riêng mình.
Sản phẩm thêu tay của người Dao Đỏ có giá trị thẩm mỹ cao.
Việc bảo tồn và phát huy nghề thêu dệt thổ cẩm truyền thống không chỉ giữ gìn những giá trị văn hóa cổ truyền mà còn có ý nghĩa tích cực để xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch văn hoá, tạo sinh kế bền vững và nâng cao thu nhập cho đồng bào nơi đây.
Đầu năm 2019, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã trao Bằng công nhận nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của người Dao Đỏ ở các huyện Sơn Dương, Chiêm Hóa, Hàm Yên, Na Hang, Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang, là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hoa văn trên trang phục của người Dao Đỏ rất cầu kỳ, đường nét rất tinh tế kết hợp với kỹ thuật thêu móc, thêu chéo mũi. Nhờ vậy, đường nét hoa văn trang trí rất sống động đẹp mắt. Phụ nữ Dao đỏ rất giỏi thêu thùa, đặc biệt là họ thêu hoàn toàn dựa vào trí tưởng tượng.
Hiện nay, người Dao đỏ ở Tuyên Quang đang duy trì và phát triển nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của dân tộc mình. Trang phục truyền thống của phụ nữ Dao đỏ đã trở thành sản phẩm du lịch., chính bởi thế mà tại một số chợ phiên đã xuất hiện gian hàng bày bán quần áo dân tộc Dao đỏ hay những phụ kiện như khăn đội đầu, chiếc yếm, quả bông len. Thổ cẩm được coi là linh hồn tạo nên vẻ đẹp trang phục truyền thống của đồng bào Dao đỏ. Vẻ đẹp ấy không chỉ đến từ chất liệu, màu sắc, hoa văn mà còn đến từ chính tâm hồn của người thêu gửi gắm trong đó. Đó chính là tầng sâu văn hóa trường tồn với thời gian, làm nên giá trí của bộ trang phục truyền thống mà người Dao đỏ luôn tự hào, gìn giữ./.
Theo: ĐNTQ