Hội chợ bắt nguồn từ hội ném còn cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân cư an lạc và là nơi hò hẹn, vui chơi, ca hát, kết thành đôi lứa của các chàng trai, cô gái Tày, Dao, Mông... Ngày nay, Chợ Thụt được du khách biết đến nhiều hơn bởi nơi đây có một lễ hội hết sức độc đáo - Hội đấu ngựa Phù Lưu.
Năm nay là năm thứ hai diễn ra hội đấu ngựa trong phiên chợ Thụt tại xã Phù Lưu vào 2 ngày mùng 1 và mùng 2 tháng 2 âm lịch. Đây là một xã nằm trong vùng cam trọng điểm của huyện Hàm Yên, ở đây con ngựa đã trở thành vật nuôi hết sức gần gũi với nhân dân, là phương tiện vận chuyển vật tư và cam mỗi khi bước vào mùa thu hoạch. Hội đấu ngựa với mục đích tôn vinh con vật đã luôn gần gũi, hữu dụng đối với các hộ gia đình nông dân, đồng thời cũng là dịp để xã Phù Lưu chọn ra những giống ngựa tốt, tiếp tục động viên, khích lệ nhân dân phát triển đàn ngựa trên địa bàn, góp phần thúc đẩy phát triển và quảng bá về tiềm năng du lịch của địa phương.
Truyền thống đấu ngựa của đồng bào Tày đã có từ xa xưa, nhưng do nhu cầu đời sống đã bị mai một dần bản sắc, việc khôi phục giải đấu ngựa với quy mô hoành tráng đã góp phần lưu giữ truyền thống quý báu này của dân tộc Tày. Bên cạnh đó, cái hay của đấu ngựa là dù thắng hay thua, ngựa không bị giết thịt mà lại về với chủ, sống cuộc sống bầu bạn thường ngày, giúp chủ thồ hàng đi chợ, thồ phân bón lên núi, thồ cam xuống vườn...
Điều lệ đấu ngựa cũng yêu cầu rõ là không được đóng móng sắt hay bôi đất và chất lạ lên mình ngựa làm nguy hiểm tính mạng đối phương. Đây cũng chính là điểm độc đáo đầy tính nhân văn của hội đấu ngựa Phù Lưu. Thể thức thi đấu loại trực tiếp để chọn lựa các cặp ngựa chiến thắng thi đấu vòng chung kết.
Lễ hội đấu ngựa ở Phù Lưu với những trận đấu lạ mắt đã và đang thu hút hàng ngàn lượt khách trong và ngoài tỉnh đến theo dõi và cổ vũ.
Phạm Hương