Theo những nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa địa phương, vào thời nhà Trần (thế kỷ thứ XIII), nhiều lái buôn ở phương Bắc đã đến giao thương trên mảnh đất Tuyên Quang. Đến thời nhà Lê (thế kỷ thứ XVI, XVII) hoạt động giao thương ngày càng phát triển, nhộn nhịp hơn nhiều. Sự mở rộng trong hoạt động trao đổi hàng hóa của người phương Bắc với người địa phương đã hình thành nên chợ. Để báo hiệu cho khách hàng biết muốn tìm hàng hóa của vùng đất nào, đồng thời phân chia khu vực buôn bán, các lái buôn đã phân lô, cắm cờ để thông báo. Khu vực chợ lúc đó được cắm 3 lá cờ, phân định 3 khu vực của các lái thương phương Bắc và người địa phương. Từ đó, chợ được gọi với tên là chợ Tam cờ.
Người ta nói rằng, muốn biết đời sống kinh tế xã hội của nơi đến ra sao, thì cứ ra chợ là sẽ rõ. Quả đúng như vậy, chợ Tam cờ thể hiện đúng cuộc sống cũng như tính cách của người Tuyên Quang, không ồn ào, không vồn vã mà là sự nhịp nhàng, ấm áp nhưng cũng đầy năng động của thành phố trẻ.
.
Trong chợ chính có đủ các loại hàng hóa từ cao cấp nhất đến các mặt hàng bình dân, không khác các chợ thành phố lớn, thỏa mãn nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng. Chợ được phân lô khoa học theo từng dãy, từng lô, theo ngành hàng, vừa văn minh, vừa tạo thuận lợi cho khách mua sắm. Nhưng có lẽ ấn tượng và hấp dẫn nhất là các mặt hàng đặc sản xứ Tuyên. Du khách có thể dễ dàng lựa chọn được những cân măng, xâu mộc nhĩ, nấm hương hay chai mật ong rừng nguyên chất để làm quà biếu người thân. Bên cạnh chợ chính là khu chợ đêm Tam cờ hay còn gọi là chợ âm phủ, chợ đêm Tam cờ họp từ rất sớm, 3 đến 4 giờ sáng, tập trung nông thủy sản từ khắp các huyện trong tỉnh, thường là xuôi thuyền theo sông Lô về tập kết ở nơi đây.
Du khách đến với Tuyên Quang, dừng chân lại chợ Tam cờ, có thể nhìn thấy cả bề dày lịch sử nơi đây, những cụ già gắn bó với chợ cả cuộc đời, những đứa trẻ kế tục lại cửa hàng của cha mẹ khi còn rất nhỏ, hay những nét sinh hoạt bình dị mà rất ấn tượng của người dân xứ Tuyên, ngắm cảnh đẹp của dòng sông Lô thơ mộng... tất cả những điều đó đã tạo nên những nét độc đáo của chợ nói riêng và của Tuyên Quang nói chung.
Kiều Anh