Người giữ lửa cho điệu Then cổ xứ Tuyên

Mong muốn các làn điệu Then cổ được bảo tồn mãi mãi và phát huy giá trị, hơn 25 năm qua, nghệ nhân Hà Văn Thuấn, thôn Tân Hợp, xã Tân An, huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) – Người được Chủ tịch nước tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú đã miệt mài nghiên cứu, sưu tầm các làn điệu Then cổ, sau đó, dịch và truyền dạy cho thế hệ trẻ. Nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn đang được coi là người “giữ kho báu” của làn điệu Then cổ Tuyên Quang.

Nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn bên ngôi nhà sàn đặc trưng của người Tày

    Năm nay, đã bước sang tuổi thất thập cổ lai hy 76 tuổi, nhưng nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn vẫn rất nhanh nhẹn. Nghệ nhân vẫn đi khắp các vùng đồng bào dân tộc Tày trong xã, ngoài huyện để truyền dạy hát Then khi các địa phương, câu lạc bộ có nhu cầu. Cũng theo nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn, hát Then Tuyên Quang có một số làn điệu cổ như Then cấp sắc công nhận một người đủ điều kiện làm thầy cúng, lo việc tâm linh của bản làng; Then kỳ yên (cầu điều lành và điều tốt) và Then lễ hội. Then kỳ yên có nội dung chủ yếu, cầu chúc, chữa bệnh. Lễ cầu yên được tổ chức vào dịp cuối năm hoặc đầu năm tùy thuộc vào từng nơi để thiết đãi tổ tiên, cầu mong tổ tiên phù hộ

 

Chiếc đàn tính 2 dây là nhạc cụ không thể thiếu trong việc hát Then

    Còn Then lễ hội thiên về giải quyết tinh thần cho vui vẻ, xua tan phiền muộn, cực nhọc vất vả trong cuộc sống để thỏa mãn ước vọng con người và muôn vật sinh linh. Nhóm khúc hát này thường gặp là Then lễ vào nhà mới, cấp sắc, cầu mùa, lễ cốm… với mong muốn cầu mong mùa màng tốt tươi, mong thần Nông mưa thuật gió hòa.

   Không chỉ là người “giữ kho báu” của làn điệu Then cổ Tuyên Quang, nghệ nhân ưu tú Hà Văn Thuấn luôn đau đáu trong lòng việc bảo tồn và truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ, vì nghệ nhân hiểu hơn ai hết, hát Then là một loại hình nghệ thuật truyền miệng, nếu không rèn luyện thì sẽ bị mất dần đi.

   Nghệ nhân Hà Văn Thuấn chia sẻ: Để bảo tồn được làn điệu hát Then cũng rất là khó, bây giờ phải phiên dịch được từ những cuốn sách cổ, lời cổ. Ai cũng có ham muốn những muốn học hát Then thì cũng phải có năng khiếu, có người học vài buổi là biết được ngay, nhưng cũng có người học mãi cũng không học được. Cho nên bản thân tôi cố gắng hết mình để giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Tày. Để con cháu sau này biết được, gìn giữ được cái hay trong làn điệu Then.

 

Truyền dạy cho các thế hệ trẻ về làn điệu Then cổ truyền thống của người Tày

   Ngoài những chuyến lưu diễn, giao lưu với các tỉnh bạn, thì phần lớn nghệ nhân dành thời gian cho việc sáng tác những bài hát lời mới phổ nhạc theo làn điệu hát then, nghệ nhân đã sáng tác được hơn 30 bài, khai thác trên 60 bài then cổ truyền dạy lại cho người dân, cùng các thế hệ con, cháu trong thôn, trong xã.

 

   Với những đóng góp trong việc giữ gìn và phát huy di sản văn hóa dân tộc, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, nghệ nhân Hà Văn Thuấn đã được Chủ tịch nước ký Quyết định trao tặng nghệ nhân ưu tú (tháng 11 năm 2015); Ban Tuyên giáo Trung ương tặng Bằng khen đã có thành tích xuất sắc trong “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” các năm 2012-2013 và Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam phong tặng nghệ nhân văn hóa dân gian… 

Theo vanhien.vn


Bài viết liên quan